ไพลเหลือง ว่านไพล ปูเลย ปูขมิ้น ว่านปอบ : ขนาด 1 กิโลกรัม (ปลูกหรือทานได้)

#ว่านไพลเหลือง
ไพล หรือ ว่านไพล ชื่อสามัญ Phlai Cassumunar ginger Bengal root ไพล ชื่อวิทยาศาสตร์ Zingiber cassumunar Roxb. (ชื่อพ้อง Zingiber montanum (Koenig) Link ex Dietr. Z. purpureum Roscoe ) จัดอยู่ในวงศ์ ZINGIBERACEAE มีชื่อท้องถิ่นอื่นๆ อีกเช่น ปูขมิ้น มิ้นสะล่าง (ฉาน-แม่ฮ่องสอน) ว่านไฟ ไพลเหลือง (ภาคกลาง) ปูเลย ปูลอย (ภาคเหนือ) ว่านปอบ (ภาคอีสาน) เป็นต้น โดยสมุนไพรไพลนั่นมีถิ่นกำเนิดอยู่ในเอเชียในแถบประเทศอินเดีย อินโดนีเซีย มาเลเซีย และประเทศไทย

#ต้นไพลเหลือง
ลักษณะไพลเป็นไม้ล้มลุกมีความสูงประมาณ 0.7-1.5 เมตร มีเหง้าอยู่ใต้ดิน เปลือกมีสีน้ำตาลแกมเหลือง เนื้อด้านในมีสีเหลืองถึงสีเหลืองแกมเขียว แทงหน่อ หรือลำต้นเทียมขึ้นเป็นกอ โดยจะประกอบไปด้วยกาบหรือโคนใบหุ้มซ้อนกันอยู่ เหง้าไพลสดฉ่ำน้ำ รสฝาด เอียด ร้อนซ่า มีกลิ่นเฉพาะ ส่วนเหง้าไพลแก่สดและแห้งจะมีรสเผ็ดเล็กน้อย ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการใช้เมล็ด แง่งหรือเหง้า แต่โดยทั่วไปแล้วจะใช้ส่วนของเหง้าเป็นท่อนพันธุ์ในการเพาะปลูก

#สรรพคุณ
เหง้า
- เป็นยาแก้ท้องขึ้น ท้องอืดเฟ้อ ขับลม
- แก้บิด ท้องเดิน ขับประจำเดือนสตรี ทาแก้ฟกบวม แก้ผื่นคัน
- เป็นยารักษาหืด
- เป็นยากันเล็บถอด
- ใช้ต้มน้ำอาบหลังคลอด

น้ำคั้นจากเหง้า
- รักษาอาการเคล็ดขัดยอก ฟกบวม แพลงช้ำเมื่อย

หัว
- ช่วยขับระดู ประจำเดือนสตรี เลือดร้าย แก้มุตกิตระดูขาว แก้อาเจียน แก้ปวดฟัน

ดอก
- ขับโลหิตกระจายเลือดเสีย

ต้น
- แก้ธาตุพิการ แก้อุจาระพิการ

ใบ
- แก้ไข้ ปวดเมื่อย แก้ครั่นเนื้อครั่นตัว แก้เมื่อย

สรรพคุณและวิธีใช้
- แก้แผลช้ำ ให้ทาน้ำมันเพียงบาง ๆ วันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น (ก่อนทาน้ำมันควรทำความสะอาดแผลทุกครั้ง)

- แก้เคล็ด-บวมช้ำ ทาน้ำมันให้ทั่วบริเวณที่มีอาการ ใช้ฝ่ามือนวดเบา ๆ ควรทาน้ำมันสัก 3-4 ครั้งต่อวัน

- แก้ข้อบวมและเหน็บชา ควรทาน้ำมันให้โชก แล้วใช้ขวดใส่น้ำร้อนห่อด้วยผ้า ประคบบริเวณที่มีอาการวันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น หรือเวลาที่มีอาการปวดชา

- สูตรรักษาอาการเคล็ดขัดยอก ฟกช้ำบวม ข้อเท้าแพลง
นำหัวไพลมาฝนบริเวณที่มีอาการ อาจจะฝานเป็นชิ้นบาง ๆ แล้วนำมาถูก็ได้ หรือนำเหง้าไพล 1 เหง้ามาตำแล้วคั้นเอาน้ำมาถูนวดบริเวณที่มีอาการ นอกจากนี้ยังสามารถนำไพลไปตำให้ละเอียด ผสมเกลือเล็กน้อย คลุกให้เข้ากันแล้วนำไปห่อลูกประคบ นำลูกประคบไปอังไอน้ำให้ความร้อนแล้วนำมาประคบบริเวณที่เป็น

- สูตรรักษาโรคผิวหนัง
นำเหง้าไพลมาบดเป็นผง ผสมน้ำ หรือนำเหง้าสดมาล้างให้สะอาดแล้วนำไปฝน เอาน้ำมาทาบริเวณที่มีปัญหา

- สูตรแก้นิ้วล็อก
ข้อมูลจากรายการนารีกระจ่าง ทางช่องไทยพีบีเอส ระบุว่า ให้นำไพลสด ขิงสด ตะไคร้สด มาหั่นสไลด์ นำไปต้มในน้ำเปล่าให้เดือด ทิ้งไว้จนอุ่น จากนั้นจึงเอามือจุ่มลงไป แช่ไว้แล้วบีบนวดสัก 5-10 นาที จะช่วยบรรเทาอาการนิ้วล็อกได้

- สูตรแก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ ขับลม
นำเหง้าแห้งบดเป็นผง ประมาณ 1/2 ถึง 1 ช้อนชา ชงน้ำร้อน ผสมเกลือเล็กน้อย แล้วดื่ม

- สูตรแก้บิด ท้องเสีย
นำเหง้าไพลสด 4-5 แว่นมาตำให้ละเอียด คั้นเอาแต่น้ำ เติมเกลือครึ่งช้อนชา ใช้รับประทาน หรือนำเหง้าไปฝนกับน้ำปูนใส รับประทาน

- สูตรยารักษาหืด
ใช้เหง้าไพลแห้ง 5 ส่วน พริกไทย ดีปลี อย่างละ 2 ส่วน กานพลู พิมเสน อย่างละ ½ ส่วน บดผสมรวมกัน แล้วนำผงยาที่ได้มา 1 ช้อนชา ชงน้ำร้อนรับประทาน หรือปั้นเป็นลูกกลอนด้วยน้ำผึ้ง ขนาดเท่าเม็ดพุทรา รับประทานครั้งละ 2 ลูก ต้องรับประทานติดต่อกันเวลานาน จนกว่าอาการจะดีขึ้น

- สูตรยาแก้เล็บถอด
ใช้เหง้าไพลสด 1 แง่ง ขนาดเท่าหัวแม่มือ ตำให้ละเอียดผสมเกลือและการบูร อย่างละประมาณครึ่งช้อนชา แล้วนำมาพอกบริเวณที่เป็นหนอง ควรเปลี่ยนยาวันละครั้ง

- สูตรบำรุงผิวหนังและสมานแผล
ใช้เหง้าสด 1 แง่ง ฝานเป็นชิ้นบาง ๆ ต้มรวมกับสมุนไพรอื่น ๆ เนื่องจากไพลมีน้ำมันหอมระเหย

#ข้อควรระวังในการใช้ไพล
แม้การทดสอบพิษในห้องทดลองจะไม่พบอาการเป็นพิษเมื่อใช้ไพลในขนาดที่ใช้รักษาปกติ แต่ก็มีคำแนะนำว่า ไม่ควรรับประทานไพลในปริมาณมากหรือใช้ติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน เพราะจะไปสะสมในตับทำให้เป็นพิษต่อตับได้

อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าจะเป็นไพลหรือสมุนไพรชนิดไหน หากจะนำมารับประทานควรศึกษาวิธีใช้อย่างรอบคอบเสียก่อน หรือหากมีอาการป่วยและโรคประจำตัว ควรปรึกษาแพทย์แผนปัจจุบันก่อนเพื่อความปลอดภัย